U dijelu Ustava koji uređuje organizaciju vlasti izvršene su dopune u cilju cjelovite obrade nadležnosti Ustavnog suda i njegove uloge u ustavnom sistemu, kao i preciziranje prikaza ustavnog položaja i funkcije drugih ustavnih institucija
U izdanju Udruženja pravnika Crne Gore iz štampe je izašlo novo izdanje Komentara Ustava Crne Gore autora prof. dr Mladena Vukčevića, istaknutog crnogorskog pravnika i profesora ustavnog prava.
Knjiga je nadgradnja Komentara Ustava iz 2015. godine, koja je ujedno i potvrda ranije izrečenog stava autora da je „svjestan da tumačenje Ustava ne može biti savršen, niti završen čin“.
Autor u uvodnoj riječi nagašava da proces „tumačenje prava i sačinjavanje komentara“ najvažnijh pravnih akata ima za cilj da se „pospješuje njihovo razumijevanje i olakša njihova primjena“, te da iz tog razloga „razotkrivanje Ustava se može posmatrati kao najodgovornija pravnička mentalna igra koja daje smjer tumačenju ostalih pravnih akata, istovremeno ih uobličavajući u koherentnu cjelinu onoga što nazivamo ustavni poredak“.
Potrebu izrade drugog, osavremenjenog, izdanja Komentara Ustava, nakon proteka pet godina, profesor Vukčević objašnjava kao rezultat „više činilaca: novih sagledavanja, kvalifikovanja i klasifikovanja fenomena savremene ustavnosti, promjene zakonskih i podzakonskih akata koji imaju karakter unutrašnjih izvora ustavnog prava, kao i razvoja domaće i ustavnosudske i sudske prakse“. Dodatno, amandamni na Ustav od 31. jula 2103. godine, za razliku od prvog izdanja, integralno su prezentirani kroz važeći (prečišćeni) tekst Ustava, što ovo izdanje čini za korisnike preglednijim i lakšim za upotrebu.
Recezentkinje Komentara Ustava, koji je štampan na preko 475 strana i struktuiran u tri cjeline, su prof. dr Bosa Nenedić, ranija predsjednica Ustavnog suda Republike Srbije, i prof. dr Marijana Pajvančić, redovna profesorka Pravnog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu.
TRI CJELINE
U prvom dijelu Komentara, profesor Vukčević daje sintetizovan pregled razvoja ustavnosti u Crnoj Gori od nastanka crnogorske države, preko „Ljetopisa popa Dukljanina“ u kojem postoje elementarne naznake o organizaciji vlasti, zatim prvog pisanog pravnog akta u Crnogoraca poznatog pod nazivom „Stega“ (1796) za koji autor utvrđuje da je „prvi akt koji ima elemente konstitucionalnosti“, preko Zakonika obščeg crnogorskog i brdskog (1798), Odluke o ustanovljenju Knjaževine Crne Gore (1852), Opšteg zemaljskog zakonika (1855), Opšteg imovinskog zakonika (1888).
Posebno poglavlje, u ovom dijelu, autor posvećuje Ustavu za Knjaževinu Crnu Goru (1905), a zatim slijede još dva poglavlja posvećena crnogorskoj ustavnosti u vrijeme jugoslovenskog državnog zajedništva, zaključno sa usvajanjem odluke o proglašenju nezavisnosti Republike Crne Gore (2006).
U ovoj tematskoj cjelini autor dodatno razmatra i priređuje cjelinu pod nazivom Osnovne naznake o postupku usvajanja Ustava Crne Gore (2007) i amandmana I-XVI na Ustav Crne Gore (2013).
Mladen Vukčević Priređivanjem ove cjeline autor daje dodatan kvalitet ukupnom autorskom pregnuću na izradi Komentara, jer kroz istorijski pregled nastanka i razvoja uvodi čitaoca u period aktuelnog crnogorskog konstitucionalizma.
Druga cjelina, koja je centralni dio ovog izdanja, sadrži komentar Odluke o proglašenju Ustava, preambule i osam (8) djelova ustavnog teksta, sa ukupno 158 članova, na 356 strana.
Prema riječima recenzenta prof. dr Marijane Pajvančić, autor „dosljedno koristi sistemsko i ciljno tumačenje ustavnog teksta pridržavajući se sentence da se treba čuvati odlomaka jer, kako kaže, odlomci odvojeni od cjeline mogu dovesti do pogrešnih zaključaka (Cavendum est a fragments)“. Pritom autor ne vrši samo analizu i tumačenje ustavnih normi već ustavna rješenja kritički analizira i navodi i ukazuje na njihove nedostatke kao što su izostavljanje prava na narodnu inicijativu, koja je bila sadržana u prethodnom ustavnom tekstu. Profesor Vukčević dodatno primjećuje i ukazuje na terminologiju koja u tekstu Ustava nije rodno senzitivna.
PRAKSA
U ovom, najznačajnijem i najzahtjevnijem dijelu, autor u odnosu na prethodno izdanje dodatno razrađuje pojedine institute, daje širi uvid u sadržaj pojedinih normi sa više komparacija u odnosu na uporedno-pravna rješenja. Dodatno, izvršena je inkluzija ustavnih amandmana u prečišćeni tekst Ustava tako da je sada tekst Ustava, a samim tim i komentar kompaktan i lakši za upotrebu.
Autor u Komentaru koristi i citira izvore, navodeći ih u fusnotama (ukupno 408) što čitaocu dodatno daje osnovu za bolje razumijevanje i sagledavanje sadržaja Komentara. Sami komentari su sadržajni, mnogi imaju i istoriju nastanka pojedinih pravnih instituta ili institucija, kao i upućivanje na važeće zakone koji bliže uređuju predmetnu materiju.
U najkraćem, najznačajnije promjene (izmjene i dopune) u tekstu Komentara prvenstveno se ogledaju u činjenici da je prezentirana novija ustavnosudska i sudska praksa u Crnoj Gori, obrađeni su novi pristupi u jurisprudenciji koji se odnose na praksu Evropskog suda za ljudska prava i značajno je dopunjena obrada ustavnih prava koja tvore pravo na pravično suđenje iz Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, posebno imajući u vidu njihovu zastupljenost u broju postupaka koji se protiv Crne Gore vode pred Evropskim sudom za ljudska prava. Takođe, u dijelu Ustava koji uređuje organizaciju vlasti izvršene su dopune u cilju cjelovite obrade nadležnosti Ustavnog suda i njegove uloge u ustavnom sistemu, kao i preciziranje prikaza ustavnog položaja i funkcije drugih ustavnih institucija. Dodatno, izvršeno je usklađivanje teksta sa promjenama zakonskih i podzakonskih akata u proteklom petogodištu, koji imaju karakter izvora ustavnog prava.
Autor na početku svakog od osam poglavlja teorijski razrađuje pojmove poput „ljudska prava i slobode“, „uređenje vlasti“, „ustavnost i zakonitost“ i tako dalje čime daje dodatnu upotrebljivost ovog Komentara, koji se vrlo dobro može koristiti u izvođenju nastave na pravnim fakultetima na predmetu Ustavno pravo. Izdavanjem ovog komentara, prema riječima recenzentkinje prof. dr Bose Nenedić, „nastava je dobila jednu novu knjigu koja ima svojstva udžbenika, državni organi i nosioci javne vlasti jedan dobar putokaz kroz ustavne norme, a građani svojevrsni priručnik o njihovim pravima i slobodama i načinu njihove ustavne zaštite“.
Branislav Radulović
Treći dio sadrži objedinjene priloge, ukupno deset (10) u njihovom integralnom obliku, tako da je dat sadržaj Ustava i Ustavnog zakona o sprovođenu Ustava, Odluke o proglašenju i Deklaracija o nezavisnosti i integralni sasržaj amandmana i pratećih odluka. Pregalaštvo vrijedno pohvale Profesor Mladen Vukčević, sa iskustvom univerzitetskog profesora, ranijeg predsjednika Ustavnog suda Crne Gore, predsjednika Sudskog savjeta i predsjednika Skupštine
Udruženja pravnika Crne Gore, ovim izdanjem upotpunjuje svoje plodno stvaralaštvo.
Ovom prilikom treba posebno naglasiti da je izrada komentara Ustava poduhvat koji, u drugim pravničkim sredinama, ostvaruju timovi autora ili naučnih institucija, što dodatno podiže vrijednost uloženog napora i postignutog rezultata.
Privilegija da u ulozi izdavača predstavim sadržaj i ukažem na značaj novog izdanja Komentara Ustava Crne Gore pravničkoj i široj crnogorskoj zajednici, dodatan je profesionalni izazov, koji sa sobom nosi i odgovornost da se na pravi način prikaže višegodišnji naučni i društveni rad profesora Vukčevića, koji to radi, kako je zapisao jedan od ustavopisaca, „andrićevski tiho“. Sam autor nas upućuje da će „čitanje Komentara biti podsticajno za nova i drugačija poimanja Ustava i za otvaranje novih modaliteta ustavnog dijaloga“.
U konačnom vrijedi zaključiti da je Vukčević ovim autorskim pregnućem dao izuzetan doprinos razvoju i afirmaciji crnogorskog ustavnog identiteta, ustavne kulture i naučnog razumijevanja ustavne materije u Crnoj Gori, te se ovo izdanje u ovoj oblasti može smatrati najznačajnijim djelom ove vrste u prve dvije decenije XXI vijeka u Crnoj Gori. (Autor je predsjednik Udruženja pravnika Crne Gore)
Commentaires